YOĞUN BAKIM HEMŞİRELİĞİNİN GÖREVLERİ

YOĞUN BAKIM HEMŞİRELERİNİN ÖZELLİKLERİ, SORUMLULUKLARI VE GÖREVLERİ

Türkiye’de hemşire – hasta ve hekim ilişkisinde yıllarca bir aile modeli sergilenmiştir.
Ailenin reisi, karar verici ve otoriter baba rolünde —- Doktor
Uzlaştırıcı, kabullenici,kararlara uyan, söyleneni yapan, cefakar anne rolünde —- Hemşire
Sorun yaratan, uğraşılan yaramaz çocuk rolünde —- Hasta olmuştur.
Yıllarca hekim ekibin lideri, hemşire ise onun yardımcısı rolünü almıştır. “Hemşire doktorun yardımcısı yada sağ koludur” gibi rolünü ve yerini belirleyici tanımlar kullanılmıştır. Oysa kimse kimsenin yardımcısı değildir. Çalışmanın merkezi sağlam yada hasta bireydir, ailesidir, toplumdur. Yardım edilen de onlardır.
Uzun süre bağımlı rollerini sürdüren hemşirelik, özellikle 19. yy. sonlarında 20. yy. ilk yarısından bu güne yaşanan bilimsel ve toplumsal hareketlerden kendine düşen payı alarak değişim sürecine girmiştir.(6)
Bugün hemşirelik ; “Kişinin, ailenin ve toplumun sağlığını ve esenliğini koruma, geliştirme ve hastalık durumunda iyileştirme amacına yönelik hizmetlerin planlanması, örgütlenmesi, uygulanması, değerlendirilmesinden sorumlu, bilim ve sanattan oluşan bir disiplindir” şeklinde tanımlanmaktadır.(6)
Hemşire ise ; “Temel bir hemşirelik programını tamamlamış olan ve ülkesinde toplumun katkısını alarak hastalığın önlenmesi, hastanın bakımı ve sağlık düzeyinin yükseltilmesi için, hemşirelik alanında sorumluluk almaya yeterli ve yetkili kişidir.(2)
Hemşireler bireye, aileye ve topluma sağlık hizmeti verirler ve bu hizmetlerini ilgili grupların verdiği hizmetlerle düzenlerler.
Hemşirelik profesyonel bir disiplindir. Değişik alanlarda çalışan hemşireler hasta bakımı ile ilgili kararları bilimsel temellere dayandırmak durumundadırlar.
Yeni mezun yada başka bir alanda deneyimli bir hemşire yoğun bakım ünitelerinde çalışmaya başlamadan önce yada ilk altı ay içersinde YBÜ.’leri ve YBÜ.’sinde yatan hastanın bakımı ile ilgili oryantasyon programına alınmalıdır.(12)
YBÜ.’si hemşireleri uygulama ortamlarında ; karmaşık ve beklenmedik bir anda ortaya çıkan sorunlar ile karşı karşıyadır.
Bu nedenle hemşire ;
· Sorunu doğru tanımlayabilmeli
· Olası çözümlerin en iyisini seçebilmeli
· Bakım planını güvenilir bir şekilde uygulayabilmeli
· Girişimlerin etkinliğini değerlendirebilmelidir.
Bilim ve teknolojinin hızla geliştiği dünyada ve ülkemizde YBÜ.hemşireleri ;
· Bilgide yeterli ve yetenekli
· Eleştiren – düşünebilen
· Akılcı çözümler üreten
· Etik ve yasal doğrulardan yararlanan
· Multiprofesyonel yaklaşımda etkili bir şekilde yerini alan
· Uygun durumlarda özerk hareket eden
· Sorumluluklarını yerine getirirken uygun kanallar kullanan
· Mesleğinin gelişmesine katkıda bulunan
· Sosyo-kültürel ekonomik gelişmelerin sağlık katılımına olan etkisini bilen
· Sürekli eğitimine önem veren
· Misyonu ve vizyonu olan
· Çağdaş teknolojiyi kullanabilen
· Toplam kalite konusunda eğitimini tamamlamış
· Değişime ve gelişime açık olmalıdır.
Profesyonel bir hemşire ;
· Gözlemlerini yapar
· Verilerini toplar
· Sağlık sorununu tanılar
· Uygun çözümleri belirler, uygular
· Çözüm yollarını değerlendirir.
Profesyonel bir hemşire ;
Bakım ile ilgili kararların ; bilimsel gerçekler, doğrular, deneyimler, mevcut bakım standartları doğrultusunda, objektif biçimde verilmesini sağlar. Böylece, bakımın kalitesini yükseltir.
Hemşirelik insanın yaşam sürecinin her evresinde farklı biçimde ihtiyaç duyduğu bakım, iyileştirme, destekleme ve bilgilendirme gibi yardım türleri sağlayan insan, toplum, yaşam, sağlık, hastalık gibi temel kavramları hizmet vermede esas alan bir meslek grubudur.
Her alanda olduğu gibi sağlık alanında da rekabetin globalleştiği, bilgi ve teknolojinin sınır tanımadan aktığı dünyamızda hemşirelerin görev ve sorumlulukları da değişmektedir.
Sorumluluk ; yaptığımız ve yaptırdığımız işten dolayı cevap verebilme hal ve mesuliyetidir. Bilgiye, sağduyuya, yargıya ve görev başında karar verebilme yeteneğine bağlıdır.
Hemşirelerin ;
· Bireyi olduğu topluma
· Hizmet verdiği bireylere
· Birlikte çalıştığı diğer meslek üyelerine
· Kendisine
· Görevlisi olduğu sağlık kuruluşuna karşı sorumlulukları vardır.
Ayrıca YB hemşireleri hastaya karşı iyi bir hemşirelik bakımı verirken kurumun hemşirelik hizmetleri yönetimini de bilmesi gerekir.
Bir hemşirenin deontolojik açıdan klinik uygulamalarında hastaya karşı görevleri şöyle sıralanabilir.
· Hemşirenin hastanın gereksinimlerini bilmesi gerekir ve bunların karşılanmasından sorumludur.
· Sorumlu olduğu hastanın; bakım planını hazırlar,yürütür, denetler ve değerlendirir.
· Hastanın; fiziksel gereksinimlerinin ve alışkanlıklarının meydana çıkmasını sağlar.
· Hastanın; ruhsal, duygusal, sosyal ve ekonomik gereksinimlerini, alışkanlıklarını ve bunların kaynağını değerlendirir.
· Hastane ve toplumun, hastaya yararlı her türlü kaynağı ile ilgilenir.
· Başhemşire, hekim, ve diğer personelle birlikte çalışır ve sorumlulukları paylaşır.
· Hasta, hasta ailesi, doktor, hastane personeli ve diğer kurumlar ile bağ kurar ve haberleşmeyi sağlar.
· Hastaya iyi , başarılı bir bakım ve rehabilitasyon sağlanmasında en iyi yardımın kendisinden geleceğine inanır.
· Tedavinin hasta için önemini anlar ve hasta ailesine bilgi verir.
· Hastalığı belirti, reaksiyon ve iyiliğe gidişi yönünden sürekli olarak değerlendirir.
· Gereken kimselere hastalık hakkında rapor verir.
· Hastanın ruhsal ve fiziksel sağlığının korunması ile birlikte sağlık eğitimi ve rehabilitasyonuna yardım eder.
· Hastanın fiziksel ve ruhsal sağlığı için gerekli ortamı yaratır.
· Sorumluluğu altındaki hasta bakımı ile ilgili personeli eğitir ve yönetir.
Hemşirenin bir diğer sorumluluğu da; tıbbi direktifler ile ilgilidir.
Hekimler tarafından yazılı olarak bildirilen tıbbi tanıya ve tedaviye yönelik işlemleri uygular.
Hekim tarafından verilmiş olan ilaçları uygular.
Bu uygulamalar sırasında YB.hemşiresi;
· Hekimin verdiği order’ı hemşire gözlem kağıdına kaydederken dikkatli, doğru kişi, ilaç, doz, veriliş yolu ve tarihi kaydetmekten,
· Yeterince açık olmayan ve soruna neden olan direktifler hekimin yazılı açıklamasından / doğrulamasından sonra kayıt ve uygulamaya geçmekten,
· Sakıncalı görülen direktifleri süpervisör’lara rapor etmekten,
· Sözel / telefonla aldığı direktifleri ilk 24 saatte istek veren hekime imzalatmaktan,
· Direktifler günlük olarak değişmedikçe verilen son tarihe uygun olarak tedavi / uygulamaya sürdürmekten,
· Narkotik, analjezik ve antibiyotik direktiflerini sıklıkla kontrol etmekten,
· Olağan dışı bir durumla karşılaştığında durumu yetkili üste rapor etmekle ve tutanak tutmakla sorumludur.
YBÜ.hızlı ve doğru kararların alınması gereken bir ortamdır.YB.hemşiresi uygulama ortamında ; hızlı, yaratıcı ve akılcı düşünerek, bireyin sağlığı ile ilgili doğru kararlar vermekten sorumludur.
Sunulan hizmeti yasal açıdan uygun kılan sorumluluklardan biri de; bakım ve tedavi girişimleri için bilgi vererek bireyden onam almaktır.
YBÜ.’nde bulunan hasta eğer karar veremeyecek durumda ise onun yerine yakınlarından onam alınır. Burada hastanın istekleri doğrultusunda karar verilmesi gerekir. Hemşirenin böyle bir hastayı kendi seçimlerinin zararlarından koruma sorumluluğu vardır.
YB.hemşiresinin sağlık bakım kaynaklarının dağıtımı ile ilgili en sık karşılaştığı ikilem hemşirelik bakımını hastalara en yararlı şekilde paylaştırma ile ilgilidir. Bu konuda hemşirelik bakımından en çok yararlanacak olan hastalara öncelik tanınmalıdır.
1973 ICN hemşirelik kodeksi hemşirenin temel sorumluluğunun şu dört bileşenden oluştuğunu belirtir.(10)
· Sağlığı yükseltmek,
· Hastalığı önlemek,
· Sağlığı yeniden sağlamak,
· Ağrıyı dindirmek.
Bu temel sorumluluklar ve mesleğin felsefesi incelendiğinde, hemşirelerin hastanelerde hasta haklarının uygulayıcısı olarak, yasal sorumluluk üstlendikleri açıkça görünmektedir. Hastanın kendini ifade edemediği durumlarda onu temsil etmek hastayı savunmak hemşirenin rolüdür. (11)
Tıbbi deontoloji yönünden çok önemli olan bu görevlerin bir kısmı ülkemizde 6283 no’lu ve 25/02/1954 tarihli hemşirelik yasasında da belirtilmiştir.
Sonuç olarak ; Sorumluluklarını bilen bir hemşire mesleki uygulamaların kendisi için ne anlama geldiği konusunda dürüst olmalı, görevini sevmeli, saygı duymalı ve inanmalıdır. Çağdaş insan ve meslek üyesinin evrensel niteliklerini kazanmış olmalıdır. Tüm profesyonel işlevlerinin sorumluluğunu taşımalıdır.